अ‍ॅना ओ. | Anna O.: The first psychiatric case

 

अ‍ॅना ओ. | Anna O.: The first psychiatric case

अ‍ॅना ओ. केस, ज्यावर जोसेफ ब्रेयर यांनी 19 व्या शतकाच्या उत्तरार्धात उपचार केला, ही मानसशास्त्राच्या इतिहासातील सर्वात महत्त्वपूर्ण केसपैकी एक आहे. अ‍ॅना ओ., जिचे खरे नाव बर्था पापेनहाइम होते, तिला पक्षाघात, विभ्रम आणि बोलण्यातील अडचणी यासारख्या लक्षणांचा सामना करावा लागला, या लक्षणसमूहास नंतर हिस्टेरिया म्हणून निदान करण्यात आले. ब्रेयरच्या उपचारांद्वारे, ज्यात संमोहन आणि कॅथार्टिक पद्धतीचा समावेश होता, जेव्हा तिने दडपून ठेवलेल्या आठवणींना आठवून त्या शब्दात मांडल्या तेंव्हा अ‍ॅना ओ. ला तात्पुरती लक्षणांपासून मुक्ती मिळाली. या प्रकरणामुळे सिग्मंड फ्रॉइड यांनी मनोविश्लेषण विकसित केले, विशेषत: "टॉक थेरपी" आणि मानसिक विकारांमध्ये अबोध प्रक्रियेच्या भूमिकेची संकल्पना विकसित केली. अ‍ॅना ओ. ची केस मानसशास्त्रीय सिद्धांताची उत्पत्ती आणि विकास समजून घेण्यात एक महत्त्वाचा पाया राहिला आहे.

पार्श्वभूमी

बर्था पापेनहाइम, जिला वैद्यकीय साहित्यात अ‍ॅना ओ. म्हणून ओळखले जाते, तिचा जन्म 1859 मध्ये व्हिएन्ना येथे एका श्रीमंत ज्यू कुटुंबात झाला. 1880 मध्ये, वयाच्या 21 व्या वर्षी, तिने अनेक शारीरिक आणि मानसिक लक्षणांचा अनुभव घेतला, ज्यात अर्धांगवायू, दृष्टीदोष आणि विभ्रम यांचा समावेश होता. हे लक्षणे तिच्या गंभीर आजारी वडिलांची काळजी घेत असताना दिसू लागली. जोसेफ ब्रेयर, एक प्रमुख व्हिएन्नास्थित डॉक्टर, यांनी तिच्यावर उपचार सुरू केले आणि असे निरीक्षणात आले की विशेषत: संमोहनाच्या स्थितीत तिने आपल्या अनुभवांबद्दल आणि भावना व्यक्त केल्यानंतर तिच्या लक्षणामध्ये सुधारणा दिसून आली. ब्रेयरने या प्रक्रियेला "कॅथार्टिक पद्धत" असे संबोधले, जिथे दडपलेल्या भावना मोकळ्या केल्या गेल्या, ज्यामुळे रुग्णाला त्यांस सामोरे जाण्याची आणि समस्या सोडविण्याची परवानगी मिळाली. जरी अ‍ॅना ओ. चे ब्रेयर यांचा उपचार पूर्ण बरे होण्यापूर्वी संपले होते, तरी तिचे प्रकरण मनोविश्लेषण तंत्र विकसित करण्यामध्ये महत्वपूर्ण ठरले. कारण सिग्मंड फ्रॉइड हे जोसेफ ब्रेयर यांचे चांगले शिष्य होते.

केसचे मानसशास्त्रीय मूल्यांकन

अ‍ॅना ओ. ची केस अनेक कारणांसाठी महत्त्वपूर्ण आहे. प्रथम, यामुळे शारीरिक लक्षणांमध्ये मानसिक घटकांची संभाव्य भूमिका अधोरेखित झाली, जी संकल्पना त्या काळात क्रांतिकारक होती. ब्रेयर यांच्या निरीक्षणानुसार, अ‍ॅना ओ. च्या आघातपूर्ण अनुभवांचा आणि तिच्या लक्षणांचा परस्परसंबंध दिसून आला की मानसिक ताण-तणाव शारीरिक स्वरूपात प्रकट होऊ शकतो. या अंतर्दृष्टीमुळे कन्व्हर्जन डिसऑर्डरच्या मानसशास्त्रीय समजुतीसाठी पाया रचला गेला, जिथे भावनिक संघर्ष शारीरिक लक्षणांद्वारे व्यक्त होत होते.

याव्यतिरिक्त, ब्रेयर यांनी वापरलेले उपचारात्मक तंत्र, ज्यामध्ये दडपलेल्या आठवणींचे स्मरण आणि अभिव्यक्ती होती, हे फ्रॉइड यांना "टॉक थेरपी" किंवा मुक्त साहचर्य विकसित करण्यासाठी एक पूर्ववर्ती घटना होती. फ्रॉइड, ज्यांनी नंतर ब्रेयर यांच्यासोबत हिस्टेरिया (1985) वर केलेल्या अभ्यासासाठी या केसची मदत झाली, त्याच्या अभ्यासात या कल्पनांचा विस्तार केला, तणावांच्या निर्मितीमध्ये अबोध प्रक्रियेची भूमिका अधोरेखित केली. फ्रॉइडच्या अ‍ॅना ओ. केसच्या पुनरुत्पादनात, त्यांनी तणावपूर्ण अबोध संघर्षांच्या महत्त्वावर भर दिला, जे त्यांनी बऱ्याच मानसिक विकारांच्या मुळाशी असल्याचे मानलेले आहे.

अ‍ॅना ओ. आणि सिग्मंड फ्रॉइड

जरी फ्रॉइडने कधीही पापेनहेमला प्रत्यक्ष भेटले नसले, तरीही तिची कथा त्याला भुरळ घालणारी होती आणि ब्रेयर आणि फ्रॉइड यांनी एकत्र लिहिलेल्या स्टडीज ऑन हिस्टेरिया (1895) या पुस्तकासाठी ती एक आधार बनली. ब्रेयरच्या तिच्या उपचारांच्या वर्णनामुळे फ्रॉइडला असे वाटले की हिस्टेरियाचे मूळ बालपणातील लैंगिक अत्याचारात आहे.

फ्रॉइडचा लैंगिकतेवर होणारा आग्रह अखेरीस ब्रेयरसोबतच्या मतभेदांमध्ये रूपांतरित झाला, कारण ब्रेयरला हिस्टेरियाच्या उत्पत्तीवर या दृष्टीकोनाचा स्वीकार नव्हता. "सिद्धांत आणि व्यवहारात लैंगिकतेविषयी चर्चा करणे मला पसंत नाही," ब्रेयरने स्पष्ट केले. जरी मैत्री आणि सहकार्य संपले, तरीही फ्रॉइड त्याच्या मानसिक आजाराच्या उपचारासाठी टॉक थेरपीच्या विकासात आपले कार्य सुरू ठेवणार होता. स्वतः फ्रॉइडने एकदा अ‍ॅना ओ. ला मानसिक आरोग्य उपचारांकरिता मनोविश्लेषण पद्धतीची खऱ्या अर्थाने संस्थापक असल्याचे वर्णन केले. पाच वर्षांनंतर, फ्रॉइडने आपले पुस्तक द इंटरप्रिटेशन ऑफ ड्रीम्स प्रकाशित केले, ज्याने त्याच्या मनोविश्लेषणाच्या सिद्धांताचा मोठा भाग प्रकाशित केला. ब्रेयरने उपचार सत्रांदरम्यान संमोहनाचा वापर केला, परंतु त्यास असे आढळले की पापेनहेमला तिच्या मनात येणाऱ्या कोणत्याही गोष्टीबद्दल मोकळेपणाने बोलू दिल्याने संवाद सुधारण्याचा एक चांगला मार्ग होता हे आढळले. पापेनहेमच्या केसचा मुक्त साहचर्य तंत्राच्या विकासावर देखील प्रभाव पडला.

केसाचा प्रभाव

अ‍ॅना ओ. केसचा मानसशास्त्राच्या क्षेत्रावर, विशेषत: चिकित्सा मानसशास्त्राच्या विकासावर खूप प्रभाव पडला. याने शारीरिक लक्षणांना मानसिक प्रक्रियेमुळे होणाऱ्या समर्थनाचे प्रारंभिक पुरावे प्रदान केले, ज्यामुळे मानसिक आजारांसाठी प्रचलित शुद्ध शारीरिक स्पष्टीकरणांना आव्हान दिले गेले. या प्रकरणाने अबोध मनाची संकल्पना आणि दडपलेल्या आठवणींना जाणिवेत आणण्याच्या उपचारात्मक क्षमतेची ओळख करून दिली, जी मानसशास्त्रीय सिद्धांत आणि सरावासाठी मध्यवर्ती ठरली.

            अ‍ॅना ओ. ची केस मानसशास्त्राच्या उत्पत्ती आणि मानसोपचाराच्या इतिहासाबद्दलच्या चर्चांमध्ये सतत संदर्भित केली जाते. याने मानवी जीवनाच्या गुंतागुंतीच्या समजुतीकडे आणि मानसिक विकारांच्या उपचारांमध्ये अबोध मनाचे महत्त्व अधोरेखित करण्याकडे एक बदल अधोरेखित केला. याव्यतिरिक्त, या केसच्या माध्यमातून उदयास आलेल्या तंत्रांनी, जसे की कॅथार्टिक पद्धत आणि टॉक थेरपीचा वापर, मानसशास्त्राच्या पलीकडे, आधुनिक सायकोडायनामिक आणि बोधनिक उपचारांसह, उपचारात्मक दृष्टिकोनांवरही परिणाम केलेला आहे.

(सर्व चित्रे आणि इमेजेस google वरून साभार)

संदर्भ:

Breuer, J., & Freud, S. (1895). Studies on hysteria. Basic Books.

Freud, S. (1955). Fragment of an analysis of a case of hysteria (1905). In J. Strachey (Ed. & Trans.), The standard edition of the complete psychological works of Sigmund Freud (1-122). Hogarth Press.

Ellenberger, H. F. (1970). The discovery of the unconscious: The history and evolution of dynamic psychiatry. Basic Books.

Orr-Andrawes, A. (1987). The Case of Anna O.: A Neuropsychiatry Perspective. Journal of the American Psychoanalytic Association, 35(2), 387-419.

Macmillan, M. (1990). Freud evaluated: The completed arc. Elsevier.

Borch-Jacobsen, M., (1996).  Remembering Anna O.  A Century of Mystification.  New York:  Routledge.

Guttmann, M.G., (2001). The enigma of Anna O.: A Biography of Bertha Pappenheim.  London:  Moyer Bell.

Brentzel, M., (2002). Sigmund Freud’s Anna O.  Das Leben der Bertha Pappenheim.  Leipzig:  Reclam

De Paula Ramos, S. (2003). Revisiting Anna O.: A case of chemical dependence. History of Psychology, 6(3), 239–250.

Kaplan R. (2004). Anna O.: being Bertha Pappenheim--historiography and biography. Australasian psychiatry: bulletin of Royal Australian and New Zealand College of Psychiatrists, 12(1), 62–68.

Skues, R.A., (2006).  Sigmund Freud and the History of Anna O.: Reopening a Closed Case.  Basingstoke: Palgrave Macmillan.

Blechner, M.J. (2022). The Three Cures of Bertha Pappenheim (Anna O): the Talking Cure, the Writing Cure, and the Social Cure, Contemporary Psychoanalysis, 58/1, 3-25