बदल हाच स्थायीभाव आहे | Change is the only Constant

 

बदल हाच स्थायीभाव आहे | Change is the only Constant

किसा गौतमी एका धनी कुटुंबातील युवती होती, जी एका धनाढ्य व्यापाऱ्याशी सुखाने विवाहबद्ध झाली होती. तिचा एकुलता एक मुलगा जेव्हा एक वर्षाचा झाला, तेव्हा तो आजारी पडला आणि अचानक त्याचा मृत्यू झाला. किसा गौतमीला खूप दुःख झालं, ती आपल्या एकुलत्या एक मुलाचा मृत्यू सहन करू शकत नव्हती. ती रडत-ओरडत तिच्या मृत मुलाला उचलून घेऊन घराघरांत फिरु लागली आणि शहरातील प्रत्येक माणसाला विनंती करू लागली की तिच्या मुलाला पुन्हा जिवंत करण्याचा काही उपाय सांगावा.

अर्थातच, कोणीही तिची मदत करू शकत नव्हतं, पण किसा गौतमीने हार मानली नाही. शेवटी, तिची भेट एका बौद्ध भिक्कूशी झाली, ज्याने तिला सल्ला दिला की ती स्वतः बुद्धांना भेटायला जावी.

ती तिच्या मृत मुलाला घेऊन बुद्धांच्या दर्शनाला गेली आणि त्यांना तिची दुःखभरी कहाणी सांगितली. बुद्धांनी धैर्य आणि करुणेने तिचं बोलणं ऐकलं आणि मग तिला म्हणाले, "किसा गौतमी, तुझी समस्या सोडवण्याचा एकच मार्ग आहे. जा आणि मला अशा कुटुंबाकडून चार किंवा पाच मोहरीचे दाणे आणून दे, ज्यांच्या घरात कधीच कोणाचं निधन झालेलं नसेल."

किसा गौतमी आशेने भारावून गेली आणि तसं घर शोधायला निघाली. पण फार लवकरच तिला समजलं की ज्या कुठल्या कुटुंबात ती गेली, तिथे कोणाचं ना कोणाचं निधन झालेलं होतं. अखेरीस, तिला समजलं की बुद्ध तिला काय समजावू इच्छित होते - की दुःख जीवनाचा एक भाग आहे, आणि मृत्यू हा प्रत्येकाला येतो कारण या जगात काहीच स्थिर नाही तर हे जग परिवर्तनशील आहे. एकदा किसा गौतमीने हे सत्य स्वीकारलं की मृत्यू अपरिहार्य आहे, ती तिचं शोक करणं थांबवली. तिने मुलाच्या शरीराचा विधिवत अंतिम संस्कार केला आणि नंतर बुद्धांची अनुयायी बनली.

होय, "परिवर्तनशीलता हा जीवनाचा स्थायीभाव आहे" हे एक अत्यंत महत्त्वाचे सत्य आहे. या वाक्यातील तत्त्वज्ञान जीवनाच्या अनिश्चिततेवर आणि सातत्याने बदलणाऱ्या परिस्थितींवर आधारित आहे. जसे की, कोणताही काळ किंवा स्थिती कायम राहू शकत नाही. जीवनात विविध बदल अपरिहार्य असतात, आणि त्यांना स्वीकारणे किंवा त्यात सामावून जाणे आपल्याला आवश्यक असते. हे तत्त्वज्ञान आपल्याला लवचिक राहून परिस्थितींशी जुळवून घेण्याची प्रेरणा देते.

इतिहासातील प्राणी

जगातील अनेक प्राण्यांच्या प्रजाती काळाच्या ओघात नष्ट झालेल्या आहेत. याचे मुख्य कारण नैसर्गिक बदल, हवामानातील बदल, परिसंस्थेतील बदल आणि मानवी हस्तक्षेप होत. प्राचीन काळापासून अनेक प्रजाती नष्ट झाल्याचे उदाहरणे आहेत, ज्यातून हे स्पष्ट होते की जीवनात सतत बदल होत राहतात आणि काही प्रजाती या बदलांना जुळवून घेण्यात अपयशी ठरतात.

• डायनासोर (Dinosaur): सुमारे 65 दशलक्ष वर्षांपूर्वी डायनासोर नष्ट झाले. याचे मुख्य कारण उल्का अपघात, ज्वालामुखी विस्फोट, आणि हवामानात झालेले बदल मानले जातात. त्यांनी लाखो वर्षे पृथ्वीवर अधिराज्य केले, परंतु एका मोठ्या नैसर्गिक आपत्तीनंतर ते नष्ट झाले.
• डोडो पक्षी (Dodo): मॉरिशस बेटावर आढळणारा डोडो हा मोठा, उडू न शकणारा पक्षी होता. तो 17व्या शतकाच्या मध्यात मानवांच्या हस्तक्षेपामुळे पूर्णतः नष्ट झाला. मानवांनी त्याच्या नैसर्गिक अधिवासात मोठ्या प्रमाणात हस्तक्षेप केला आणि त्याच्याबरोबर आणलेल्या प्राण्यांमुळे त्याचा नाश झाला.
• वुली मॅमथ (Woolly Mammoth): वुली मॅमथ हे बर्फाच्या युगात आढळणारे हत्तीच्या आकाराचे मोठे प्राणी होते. ते सुमारे 10,000 वर्षांपूर्वी हवामानातील बदल आणि मानवी शिकार यामुळे नष्ट झाले.
• तस्मानियन वाघ (Tasmanian Tiger): तस्मानियाच्या जंगलात आढळणारा हा बलाढ्य प्राणी 20व्या शतकाच्या सुरुवातीला शिकार आणि अधिवासाच्या नाशामुळे नष्ट झाला. 1936 मध्ये शेवटचा ज्ञात तस्मानियन वाघ मृत्यू पावला.

जंगलतोड, शिकार, शहरीकरण, आणि प्रदूषणामुळे अनेक प्राणी नष्ट झाले आहेत त्यामुळे हवामानात बदल झालेले आहेत. जैवविविधतेतील आणि अन्नसाखळीतील बदलांनीही काही प्रजातींना नष्ट होण्यास कारणीभूत ठरले. अशा प्रकारे, जैवविविधतेतील बदल, पर्यावरणीय दबाव, आणि मानवी हस्तक्षेपामुळे प्राणी नष्ट होतात, ज्यातून स्पष्ट होते की परिवर्तनशीलता हा जीवनाचा स्थायीभाव आहे.

इतिहासातील साम्राज्य

इतिहासातही आपल्याला अनेक साम्राज्यांची उदाहरणे मिळतात, ज्यांनी एकेकाळी जगावर प्रभुत्व गाजवले होते, परंतु आज ती नष्ट झाली आहेत. या साम्राज्यांचा अस्त म्हणजे परिवर्तनाचे महत्त्वपूर्ण उदाहरण आहे.

• रोमन साम्राज्य (Roman Empire): रोमन साम्राज्य प्राचीन इतिहासातील सर्वात प्रभावशाली आणि शक्तिशाली साम्राज्यांपैकी एक होते. परंतु आंतरिक संघर्ष, आर्थिक संकटे, बाह्य आक्रमणे यांसारख्या विविध घटकांमुळे पश्चिम रोमन साम्राज्य 476 ईसवीसनात कोसळले. पूर्वीचे बायझंटाईन साम्राज्यही अखेर 1453 मध्ये ओटोमन तुर्कांनी जिंकले.
• मौर्य साम्राज्य (Maurya Empire): भारतातील एक महत्त्वाचे आणि विशाल साम्राज्य, ज्याचा उत्कर्ष सम्राट अशोकाच्या काळात झाला होता. अशोकाच्या मृत्यूनंतर, राजकीय अस्थिरता आणि आंतरिक संघर्षांमुळे हे साम्राज्य हळूहळू कमजोर होत गेले आणि अखेरीस 185 BCE मध्ये शुंग साम्राज्याने त्याची जागा घेतली.
• मंगोल साम्राज्य (Mongol Empire): चंगेझ खानाने स्थापलेले मंगोल साम्राज्य एकेकाळी जगातील सर्वात मोठे साम्राज्य होते. युरोप ते आशिया पर्यंत मंगोलांची सत्ता होती. परंतु चंगेझ खानाच्या मृत्यूनंतर त्याचे वारसदार आणि राज्यांमध्ये आलेली फूट यामुळे हे साम्राज्य हळूहळू नष्ट झाले.
• ऑटोमन साम्राज्य (Ottoman Empire): ऑटोमन साम्राज्याने जवळजवळ 600 वर्षे मध्यपूर्व, बाल्कन आणि उत्तर आफ्रिकेच्या बर्‍याच भागांवर सत्ता गाजवली. परंतु पहिल्या महायुद्धानंतर (1914-1918) हे साम्राज्य हळूहळू कोसळले आणि 1922 मध्ये तुर्कस्तानाच्या प्रजासत्ताकाच्या स्थापनेमुळे साम्राज्य संपुष्टात आले.
• ब्रिटिश साम्राज्य (British Empire): एकेकाळी "सूर्य कधीही मावळत नाही" अशी ओळख असलेले ब्रिटिश साम्राज्य जागतिक महाशक्ती होते. परंतु दुसऱ्या महायुद्धानंतर जागतिक राजकीय बदल, स्वातंत्र्य चळवळी, आणि आर्थिक संकटांमुळे अनेक देशांनी ब्रिटनपासून स्वातंत्र्य मिळवले आणि साम्राज्याचे विघटन झाले.

इतिहासातील या साम्राज्यांच्या उदयास्तामुळे हे सिद्ध होते की बदल हा अपरिहार्य आहे. एकेकाळी जगावर राज्य करणारी साम्राज्ये आज इतिहासाच्या पानांमध्ये एक धडा म्हणून उरली आहेत.

कालानुरूप बदल आवश्यक असतात

कोडॅक कंपनी लक्षात आहे का? 1997 मध्ये, कोडॅककडे सुमारे 1,60,000 कर्मचारी होते. आणि जगातील सुमारे 85% फोटोग्राफी कोडॅक कॅमेऱ्यांनी केली जात होती. गेल्या काही वर्षांत मोबाईल कॅमेऱ्यांच्या वाढत्या वापरामुळे, कोडॅक कॅमेरा कंपनी बाजारातून बाहेर पडली. एवढंच नाही, तर कोडॅक पूर्णपणे दिवाळखोरीत गेली आणि सर्व कर्मचारी कामावरून काढून टाकले गेले.

त्याचवेळी, आणखी अनेक प्रसिद्ध कंपन्यांना स्वत:ला थांबवं लागलं, जसं की:

HMT (घड्याळ), बजाज (स्कूटर), DYANORA (टीव्ही), मर्फी (रेडिओ), Yahoo (सर्च इंजिन), नोकिया (मोबाईल), राजदूत (बाईक), अ‍ॅम्बेसडर (चारचाकी गाडी) ही यादी न संपणारी आहे. आपणास भूतकाळात घडून गेलेल्या तीन घटना खूप काही शिकवून गेल्या.

1. नोकियाने अँड्रॉइड नाकारला

2. याहूने गूगल नाकारले

3. कोडॅकने डिजिटल कॅमेरे नाकारले

यातून आपण काय शिकलो:

✔️ मिळालेल्या संधीचे सोने करा

✔️ बदल स्वीकारा

✔️ जर तुम्ही वेळेनुसार बदलला नाही, तर तुम्ही कालबाह्य व्हाल.

वरील कोणत्याही कंपनीचा दर्जा खराब नव्हता. मग ह्या कंपन्या बंद का झाल्या? कारण त्यांनी स्वतःला काळानुसार बदललं नाही. सध्याच्या क्षणी उभं राहून तुम्हाला कदाचित असं वाटणार नाही की पुढच्या 10 वर्षांत जग किती बदलू शकतं! आणि आजची 70% ते 90% नोकऱ्या पुढच्या 10 वर्षांत पूर्णपणे संपतील. आपण हळूहळू "चौथ्या औद्योगिक क्रांती" च्या युगात प्रवेश करत आहोत.

आजच्या प्रसिद्ध कंपन्या

• UBER हे फक्त सॉफ्टवेअर आहे. त्यांच्याकडे स्वतःची एकही गाडी नाही. तरीही आज जगातील सर्वात मोठी टॅक्सी कंपनी UBER आहे.
• Airbnb आज जगातील सर्वात मोठी हॉटेल कंपनी आहे. पण गंमत अशी आहे की त्यांच्याकडे स्वतःचं एकही हॉटेल नाही.
• अशाच प्रकारे Paytm, Ola Cab, Oyo Rooms इत्यादी अनेक कंपन्यांची उदाहरणं दिली जाऊ शकतात.

आज अमेरिकेत नवीन वकीलांसाठी कामच नाही, कारण IBM Watson नावाचं एक कायदेशीर सॉफ्टवेअर नवीन वकिलांपेक्षा खूपच चांगली वकिली सल्ला देऊ शकतं. त्यामुळे, पुढच्या 10 वर्षांत जवळजवळ 90% अमेरिकन लोकांकडे नोकऱ्या नसतील. उरलेले 10% वाचतील जे हे 10% तज्ञ असतील.

नवीन डॉक्टर सुद्धा बिन कामाचे बसलेले आहेत. Watson सॉफ्टवेअर कॅन्सर आणि इतर रोग माणसांपेक्षा 4 पट अधिक अचूकपणे शोधू शकतं. 2030 पर्यंत संगणकीय बुद्धिमत्ता माणसांच्या बुद्धिमत्तेला मागे टाकेल.

पुढच्या 20 वर्षांत आजची 90% गाड्या रस्त्यावर दिसणार नाहीत. उरलेल्या गाड्या वीजेवर चालतील किंवा हायब्रिड गाड्या असतील. रस्ते हळूहळू रिकामे होतील. पेट्रोलचा वापर कमी होईल आणि तेल उत्पादन करणाऱ्या अरब देशांची हळूहळू दिवाळखोरी होईल.

जर तुम्हाला गाडी हवी असेल, तर तुम्हाला Uber सारख्या सॉफ्टवेअरकडून गाडी मागवावी लागेल. आणि तुम्ही गाडी मागितल्याबरोबर पूर्णपणे चालकविरहित गाडी तुमच्या दारासमोर येऊन उभी राहील. तुम्ही जर एकाच गाडीत अनेक लोकांसोबत प्रवास केला, तर प्रति व्यक्ती गाडीचा भाडं बाईकपेक्षाही कमी असेल.

चालकाविना गाडी चालवणे अपघातांची संख्या 99% ने कमी करेल. आणि म्हणूनच कार इन्शुरन्स बंद होईल आणि कार इन्शुरन्स कंपन्या बाहेर पडतील.

पृथ्वीवर गाडी चालवणं हे अस्तित्वातच राहणार नाही. 90% वाहनं रस्त्यावरून गायब झाल्यावर ट्रॅफिक पोलिस आणि पार्किंग कर्मचाऱ्यांचीही गरज उरणार नाही.

फक्त विचार करा, 10 वर्षांपूर्वी रस्त्यांवर STD बूथ्स असायचे. मोबाईल क्रांती देशात आल्यावर हे सर्व STD बूथ्स बंद झाले. जे टिकले, ते मोबाईल रिचार्ज दुकानामध्ये परावर्तीत झाली. पुन्हा ऑनलाइन रिचार्ज क्रांती झाली, लोकांनी घरबसल्या मोबाईल ऑनलाइन रिचार्ज करायला सुरुवात केली. पुन्हा या रिचार्ज दुकानांना बदल करावा लागला. आता ही दुकानं फक्त मोबाईल विकणे, खरेदी करणे आणि दुरुस्ती करणे हेच काम करत आहेत. पण हे सुद्धा लवकरच बदलणार आहे. मोबाईलची विक्री थेट Amazon, Flipkart कडून वाढत आहे.

पैशाची व्याख्या देखील बदलत आहे. पूर्वी रोख पैसे होते, पण आजच्या काळात ते "प्लास्टिक मनी" बनले आहेत. क्रेडिट कार्ड आणि डेबिट कार्ड युग काही दिवसांपूर्वी होतं. आता तेही बदलत आहे आणि मोबाईल वॉलेटचं युग येत आहे. Paytm च्या वाढत्या बाजारपेठेमुळे, मोबाईल मनीचा एक क्लिकचा काळ आहे.

जे वयासोबत बदलत नाहीत, वय त्यांना पृथ्वीवरून काढून टाकते. त्यामुळे काळानुसार बदलत राहा. 21 व्या शतकातील महत्त्वाचे मोठे बदल:

1. फेसबुकने व्हॉट्सॲप आणि इंस्टाग्राम विकत घेतले

2. ग्रॅबने दक्षिण-पूर्व आशियात उबेर विकत घेतले

यातून काय शिकलो:

✔️ इतके शक्तिशाली व्हा की तुमचे प्रतिस्पर्धी तुमचे सहयोगी बनतील

✔️ सर्वात उंच शिखर गाठा आणि स्पर्धा संपवा.

✔️ सतत शिकत रहा आणि नवीन संशोधन करत रहा.

करिअरसाठी सर्वात महत्त्वाचे

1. कर्नल सँडर्सने 65 व्या वर्षी केएफसीची स्थापन केली

2. जॅक मा, ज्याला केएफसीमध्ये नोकरी मिळाली नाही, त्याने अलीबाबा स्थापन केले आणि 55 व्या वर्षी निवृत्त झाला. यातून काय शिकलो:

✔️वय फक्त एक नंबर आहे

✔️ केवळ तेच यशस्वी होतात जे सतत प्रयत्न करत राहतात

अंतिम पण सर्वात महत्त्वाचे:

लँबोर्गिनीची स्थापना एका ट्रॅक्टर निर्मात्याने केली कारण फेरारीचे संस्थापक एन्झो फेरारी यांनी त्यांचा अपमान केला होता. यातून काय शिकलो:

✔️कोणालाही कधीही कमी लेखू नका!

✔️ सतत कष्ट करत रहा

✔️ अपयशाची भीती बाळगू नका

✔️ तुमचा वेळ शहाणपणाने खर्च करा

“परिवर्तनशीलता हा जीवनाचा स्थायीभाव” – गौतम बुध्द

(सर्व चित्रे आणि इमेजेस google वरून साभार)